دوران جوانى در معرض توفان آسیب ها

دوران جوانى در معرض توفان آسیب ها
نگاهى به تاثیر خانواده در جلوگیرى از بزهکارى جوانان و نوجوانان

همه روانشناسان و مشاوران اجتماعى خانواده را علت اصلى گرایش فرد به آسیب هاى اجتماعى مى دانند و از میان ۵ عامل موثر در شخصیت فرد روابط عاطفى والدین را موثرترین دلیل شکل گیرى شخصیت فرزند مى شمارند.
امروز مساله بزهکارى نوجوانان و جوانان به صورت یکى از حادترین مسایل اجتماعى جوامع مختلف درآمده است. پیدایش جوامع و ارتکاب جرم از آغاز با یکدیگر همراه بوده اند. زیرا از روزى که افراد دور هم جمع شده و تشکیل جامعه داده اند جرم نیز با آنان همراه شده و گسترش یافته است. رسوخ بزهکارى در میان نوجوانان و جوانان که سازندگان اجتماعى فردا هستند و ریشه دار شدن آن موجب بیم و نگرانى بیشترى شده است.
بررسى هاى مختلف نشان داده است که محیط خانواده رابطه مستقیمى با بروز رفتار بزهکارانه و انحرافى دارد، بزهکاران اغلب داراى والدینى مناسب و محیط خانوادگى متشنج و از هم گسیخته هستند، از این افراد اغلب در برابر والدین مقاومت مى کند، به طور کلى این افراد کسانى هستند که بالقوه نیروى بزهکارانه فراوانى در وجود خود دارند، اما اینکه این نیروها روزى به بالفعل شوند بستگى به نحوه رفتار والدین و سایر افراد خانواده و محیط اجتماعى که در آن قرار مى گیرند، دارند.
وضع خانوادگى و محیط عاطفى عوامل بسیار مهمى در بروز بزهکارى است، وقتى که در خانواده اى همبستگى بین افراد وجود نداشته باشد و فرد فاقد روابط عاطفى صحیح باشد، بروز رفتار بزهکارانه قابل پیش بینى است، از دیگر عوامل مهم در بروز رفتارهاى بزهکارانه فقر و شرایط سخت زندگى است.

خانواده عامل خشونت در بزرگسالى

بهرام یگانه مدیرعامل انجمن آسیب هاى رفتارى و ساخت رفتار سالم در گفت وگو با برنا، مى گوید: در جامعه چند نوع خانواده وجود دارد که فرزندان آنها در آستانه خطرات و آسیب هاى اجتماعى قرار دارند.
وى خانواده هاى خشن، بى تفاوت، گسسته و بیگانه با اطلاعات روز را جز خانواده هایى مى داند که فرزندان آن آمادگى براى ارتکاب به جرم را پیدا مى کنند.
یگانه خاطرنشان مى شود: بهترین نوع خانواده را خانواده هاى منطقى تشکیل مى دهند که والدین با اطلاعاتى به روز و آگاهى از تربیت فرزندان محیطى سالم براى رشد فکرى آنها به وجود مى آورند.
این مشاور خانواده توصیه مى کند: خانواده اى که خود را در گروه خانواده هاى آسیب رسان جامعه مى بینند باید به مراکز مشاوره مراجعه کنند، تا ببیند باید به مراکز مشاوره مراجعه کنند، تا بیش از این گرفتار آسیب هاى اجتماعى نباشد.
وى در خاتمه اظهار داشت: آموزش و پرورش به عنوان متولى دولتى و NGOها به عنوان متولیان غیردولتى و رسانه ملى باید براى آموزش صحیح به خانواده در جهت کمرنگ شدن جرایم اجتماعى در جامعه بکوشند.

جامعه عامل خشونت خانواده

البته برخى هم از اینکه همیشه انگشت اتهام به سوى خانواده هاست گله دارند و خانواده را معلول نابسامانى ها و عوامل مختلف مانند فقر و نبود آموزش کافى در جامعه مى دانند.
رییس انجمن مددکاران ایران، در این رابطه به برنا مى گوید: خانواده ها خود معلول آسیب هاى جامعه اند که دولت باید متولى حل آن باشد در غیر این صورت شاهد انواع آسیب هاى افزایش جرایم در جامعه هستیم.
مصطفى اقلیما، مى افزاید: نباید براى ارتکاب به جرایم خانواده را محکوم کرد. خانواده خود معلولى در جامعه است و علت به هم ریختگى خانواده مدیریت هاى حاکم بر جامعه است.
وى در ادامه تصریح مى کند: افرادى که معتقدند این پدر و مادرند که نمى توانند جوانانشان را کنترل کنند و آنها را با کوهى از مشکلات به جامعه تزریق کرده و جرایم جامعه را بالا مى برند سخت در اشتباه هستند.
اقلیما خاطرنشان مى کند: پدر و مادرى که خود به لحاظ فقر مالى نمى توانند زندگى شان را بچرخاند، پدر و مادرى که اجاره بهاى بالا مى دهند، از کار بیکار شده اند و با وجود تورم بالا هنوز حقوق پایین دریافت مى کنند طبیعى است که در خانه خشن، بى تفاوت و خسته باشند و دیگر وقتى براى تربیت فرزندان باقى نمى ماند.
وى یادآور شد: وقتى پدر و مادر براى سیر کردن شکم فرزندشان مجبورند از صبح تا شب کار کنند معلوم است که دیگر وقتى براى تربیت فرزند باقى نمى ماند و فرزند در فقر عاطفى و تنهایى رشد مى کند.
این مددکار اجتماعى مى گوید: خانواده ها خود معلول آسیب هاى جامعه اند که دولت باید متولى حل آن باشد در غیر این صورت شاهد انواع آسیب هاى افزایش جرایم در جامعه هستیم.

توجه به خانواده و جوان از نظر امام خمینى(ره)

بسیارى معتقدند امام رهبر جوانان بود. ایشان ۱۵ نوه دختر و پسر داشتند که همگى در رشته هاى مختلف دانشگاهى مثل پزشکى و مهندسى تحصیل کرده اند یادم مى آید زهرا اشراقى یکى از نوه هاى امام در گفت وگو با یکى از رسانه ها اعلام کرده بود امام بسیار علاقه مند بودند که برخى مسایل را از دریچه نگاه جوانان خانواده مخصوصا زنان ببینند.
وى همچنین افزوده بود این بحث بارها مطرح شده که امام در واقع رهبر جوانان بود و به اتکاى نسل جوان انقلاب کرد در اغلب موارد روى سخن ایشان با جمعیت جوان بود ایشان بسیار علاقه مند بودند که برخى از مسایل را از دریچه نگاه جوانان خانواده مخصوصا زنان ببینند ایشان در واقع با جوانان یک نوع مفاهمه داشتند و به جز در اصول دین درباره باقى مسایل انعطاف پذیر بودند، وى مى گوید: در خانواده امام آن نگاه سنتى که بعضى انتظارش را دارند وجود نداشت و هیچ تفاوتى بین زن و مرد نبود. هر کدام از ما هر آنچه را که مى دیدیم هر روز در دیدارهاى خانوادگى با امام مطرح مى کردیم.
خانم اشراقى در این گفت وگو بیان داشت: امام (ره) از نظرات جوانان خانواده استقبال مى کردند و اینچنین نبود که منتظر بمانند تا نامه اى مثلا از وزیر علوم دریافت کنند و بعد تصمیم بگیرند ایشان گاهى وقت ها از دریچه چشم جوانان اطرافشان که در دل جامعه رفت و آمد داشتند به مسایل روز نگاه مى کردند.

تقویت ارتباطات فردى در خانواده

حمید صرامى با بیان اینکه خانواده ها باید بتوانند ارتباطات فردى را در منزل تقویت کنند تصریح کرد: اگر پدر در حال روزنامه خواندن از فرزندش بپرسد: خوب امروز در مدرسه چه خبر بود یا مادر در حال پخت و پز و انجام کارهاى منزل بخواهد مسایل روزانه فرزند را بررسى کند هیچ حرکت مثبتى انجام نداده است والدین باید براى صحبت با فرزندشان وقت بگذارند.
وى با بیان اینکه خانواده ها باید در مورد انواع آسیب ها با فرزندانشان گفت وگو کنند گفت: خیلى از والدین مى گویند اگر در مورد مسایل مختلف مثل مواد مخدر قرص هاى روان گردان و مسایل جنسى با فرزندانمان سخن بگوییم ممکن است آنها کنجکاو شوند اتفاقا آنها چون شما اینها را نمى گویند کنکاو مى شوند و اطلاعات غلط را از کامپیوتر دوست و یا. . . مى گیرد.
وى تاکید کرد: خانواده ها در کنار ارتباطات فردى باید ارتباط جمعى را به فرزندان یاد بدهند فرزندان امروز صفات یک دوست خوب را نمى دادند بنابراین ممکن است با هر کسى ارتباط برقرار کنند.
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر اظهار داشت: بر اساس آخرین آمار دوستان نامناسب ۶۰ درصد عامل گرایش به مواد اعتیاد آور در جوانان و نوجوانان بودند چنانچه ریشه هاى آن در سنین ۱۶ سالگى استارت خورده و در سن ۲۳ سالگى استفاده از مواد مخدر و سوء رفتارهاى پر خطر شروع شده است.
وى یادآور شد: پدر ها و مادر ها هر شب بنشینند و طرح موضوع کنند و به فرزندان شیوه هاى صحیح ارتباط جمعى با دوستان را آموزش دهند .
حمید صرامى مشاور خانواده و مدیر اتاق فکر ستاد مبارزه با مواد مخدر معتقد است خانواده علت ۸۳ درصدى گرایش جوانان به انحرافات است وى به والدین توصیه مى کند که در خانه بر رفتار فرزندانتان میکروسکوپ خانگى بگذارید وى تصریح مى کند اگر فرزندان در سه دسته خطرناک من خوبم و دیگران بدند، من بدم و دیگران خوبند، من بدم و دیگران هم بدند قرار داشتند باید بدانید زنگ خطر خانواده به صدا در آمده و فکرى باید به حال فرزندتان کنید.
صرامى مى افزاید تنها گروهى از فرزندان دچار گرداب آسیب هاى اجتماعى نخوامند شد که هم خود را خوب بدانند و هم دیگران را. . . این مشاور خانواده توصیه مى کند: مادران و پدران هر شب باید پیچ رادیو و تلویزیون را بسته و براى ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در مورد مسایل زندگى با فرزندانشان صحبت کنند والدین باید با فرزندانشان چشم در چشم سخن بگویند و به صحبت هایشان خوب گوش دهند و به آنها بیاموزند برایشان ارزش دارند فرزندى که ببیند پدر و مادربه او احترام عاطفى مى گذارند و براى او ارزش قائلند هیچ گونه کمبود شخصیتى نخواهند داشت و گرفتار گرداب آسیب هاى اجتماعى نخواهد شد.
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در این همایش با اشاره به نقش خانواده در انحراف و کنترل جوانان به سوى آسیب هاى اجتماعى گفت: در جامعه امروز ما آسیب هاى اجتماعى پشت در منازل کمین کرده و هیچ خانواده اى از این مساله مصون نیست.
وى افزود: خانواده خود به فرزندان مى آموزد که در جامعه چگونه باید رفتار کند بنابراین الگوى نامناسب رفتارى والدین مى تواند فرزندان را به گرداب رفتارهاى پر خطر درآورد. وى خاطر نشان کرد: پدر و مادران بدانید بچه هایى که تا دیر وقت پاى کامپیوتر مى نشینند و سفرهاى مجازى مى روند لب پرتگاه آسیب هاى اجتماعى هستند. وضع قوانین شفاف در خانه این مشاور خانواده تصریح کرد: والدین منطقى و موفق باید قوانین شفاف و واضح در خانواده وضع کنند نه با استبداد فرزندان را کنترل نمایند بچه ها باید بدانند ساعت چند در منزل باشند در غیر اینصورت در فضاى کوچه و خیابان دهها آموزش غلط مى گیرند و از آن طریق خود را ارضاء مى کنند.
مسوول اتاق فکر ستاد مبارزه با مواد مخدر یادآور شد: قوانین شفاف فرزندان را در چگونه زیستن یارى مى رساند. وى افزود: وقتى به بچه ها در خانه یاد بدهیم نه خود سیگار مى کشم و تو هم نباید به این رفتار پر خطر گرایش داشته باشى و آن موقع که در کنار یک دوست قرار بگیرد چون موتورهاى ذهنى روشن دارد بطرف یک مواد مخدر یا روانگردان نمى رود.
صرامى تصریح کرد: ویژگى دیگر خانواده منطقى اینست که از مهارت هاى لازم برخوردار باشد یعنى اینکه آگاهى هایش به روز باشد تا بتواند یک سقف زندگى در خانواده خود حاکم کند.
وى ادامه داد: در این مهارت ها والدینى که چند مهارت را بلد باشند و اول خودشان و بعد به فرزندانشان آموزش دهند فرزندانشان بطرف آسیب اجتماعى نخواهند رفت. وى در خطاب به پدر و مادران مى گوید: وقتى شما پدر و مادرها به آنچه در دل فرزندتان مى گذرد گوش نمى دهید او هم جذب راهنمایى ها و عواطف ناصحیح محیط بیرون مى شود آثار مخرب اختلافات والدین اختلافات والدین نیز آثار بسیار سویى در فرد بر جاى مى گذارد در واقع ریشه رفتارهاى بزهکارانه نوجوانان و جوانان را مى توان در همین تنش هاى خانوادگى دانست محرومیت از والدین نیز مى تواند شرایطى را به وجود آورد که زمینه مساعدى براى بروز بزهکارى باشد از طرفى وجود والدین معتاد یا داشتن خواهر یا برادرى که رفتارهایى بزهکارانه دارد خطر افزایش بزهکارى را در اعضاى جوان خانواده افزایش مى دهد.
این گونه خانواده ها مهارت هاى تربیتى لازم جهت فرزندپرورى را ندارند و خود زمینه اى براى بروز رفتارهاى منحرف ایجاد مى کنند.
محمد فاضل جامعه شناس در این رابطه به برنا مى گوید: بعد از خانواده مهم ترین محیط تربیتى مدرسه است که در واقع یکى از مراکز مهم اجتماعى کردن فرد بعد از خانواده به شمار مى آید اما مدارس آموزش هاى ضرورى از جمله آموزش مهارت هاى زندگى را به افراد نمى دهند بنابراین جوانان توانایى هاى لازم را براى روبه رو شدن با مسایل زندگى ندارند. وى مى افزاید: آموزش درس هاى بى محتوا که نتیجه اى جز اتلاف وقت ندارند. جوان با این آموزش ها غیرمفید و با تحمل استرس هاى بسیار زیاد بعد از پیروزى بر غول کنکور وارد دانشگاه مى شود.
در محیط دانشگاه نیز همین آموزش هاى غیرضرورى تکرار مى شود و در نتیجه منجر به دلزدگى و سرخوردگى جوان پس از فارغ التحصیلى مى شود و به دلیل عدم دستیابى به شغل و حرفه مناسب و دلخواه سبب فرار آنها از درس و کلاس بیکارى عقب ماندگى و کشیده شدن به کارهاى کاذب و یا انحرافات مختلف مى شود. این جامعه شناس مى گوید: همان گونه که مى دانیم جوانى دوره بحران و زمان شورش است تمایلات جنسى در این دوره افزایش مى یابد و اگر تحریک یا منع شود احتمالا به تمایلات شدیدتر منتهى مى شود و گاه به انحراف جنسى مى انجامد. از طرفى بحث تفریح و سرگرمى جوانان نیز مطرح است رسانه ها از جمله سینما، ویدئو و ماهواره تغییراتى را در ارزش ها ایجاد کرده اند این تغییرات موجب عدم پذیرش رفتارهاى جوانان توسط والدین مى شود. وى معتقد است جوانى که نتواند هیجانات خویش را از راه سالم تخلیه کند به راه هاى ناسالم تخلیه هیجانى روى مى آورد یکى از این راه ها خلافکارى هاى مربوط به رانندگى است جوان به دنبال جنب و جوش و فعالیت است و به دلیل نبودن محیط مناسب عرصه خیابان ها و بزرگراه ها را مکانى براى رسیدن به این نیاز طبیعى خویش مى یابد سرعت و سبقت مزاحمت براى عابران پیاده در کوچه و خیابان یا صف ایستادگان کنار خیابان سوار کردن مسافر به قصد آزار و بسیارى از این موارد که بارها و بارها شاهد آن بوده ایم.