عدم تمرکز حواس

عدم تمرکز حواس
عدم تمرکز حواس
عدم تمرکز حواس موضوعی است که بسیاری از دانشجویان از آن رنج می‌برند و این مشکل می‌تواند دلائل مختلفی داشته باشد همانطور که می‌دانید تمرکز حواس در هر کاری، از جمله مطالعه و درس خواندن، ضروری و لازم است. و تمرکز حواس حالتی ذهنی و روانی است که در آن تمام قوای حسی، روانی و فکری انسان، روی موضوعی خاص متمرکز می‌شود و تضمین کنندة یادگیری و انجام دادن صحیح کارها و رهایی از خطرهای احتمالی است. به هر حال، در یک جمع بندی کلی، می‌توان گفت اکثر افراد به دلائل عمدة زیر با عدم تمرکز فکر و حواس مواجه می‌شوند:
1. مجبور ساختن خود به انجام کار یا مطالعة درسی که تمایل چندانی به آن ندارند. در این صورت تمام قوای ذهنی و روانی به طور خودکار از آن موضوع دور می‌شود و فرد دچار حواس‌‌پرتی می‌گردد.
2. فشارهای روانی: بیش‌تر افراد زمانی که با مسأله‌ای مواجه می‌شوند، اگر معتقد باشند که زمان مناسب یا توانایی کافی برای حلّ آن ندارند، دچار نگرانی و اضطراب می‌شوند و این نگرانی باعث عدم اعتماد نفس و خیال بافی‌های منفی می‌شود و توان عمل و خلاقیت و تمرکز را از فرد می‌گیرد و باعث حواس‌پرتی می‌شود.
3. حوادث و اتفاقاتی که فضای روانی فرد را دچار اختلال می‌کند، نظیر آنچه در زندگی شخصی، تحصیلی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی رخ می‌دهد.
4. عدم رعایت بهداشت مطالعه و اصول و قوانین آن و بهره‌ نگرفتن از روش مناسب مطالعه، این امر سبب خستگی جسمی و روانی شده، آمادگی روانی لازم برای مطالعه و درس خواندن را از بین می‌برد، در این موقعیت احساس بی‌علاقگی و در پی آن عدم تمرکز حواس بر فرد مستولی می‌شود.
5. تکثّر و تعدد فعالیت‌های فرد، مخصوصاً اگر در توان انسان نباشد، و انسان توانایی انجام آنها را به صورت مطلوب و راضی کننده نداشته باشد.[1]

راه‌های مقابله با عوامل حواس‌پرتی:
برای مقابله با عوامل فوق که هر کدام به گونه‌ای مانع تمرکز حواس می‌شود، باید به راهکار خاصّ و مناسب آن توجه کرد. نکات زیر می‌تواند به عنوان راهکارهای کلّی مؤثر واقع شود. امیدواریم با عمل کردن به آنها نتیجة مطلوب و ثمربخشی به دست آورید.
1. در ابتدا و قبل از هر چیز برای تمام فعالیت‌های درسی و غیردرسی برنامه ریزی کنید. اوقات شبانه روز را در یک جدول زمان‌بندی کنید، و برای هر مقطع زمانی کاری خاص و مناسب تنظیم کنید و در این زمانبندی به کلاس، مطالعه، استراحت، عبادت و ورزش، توجه داشته باشید. حتی زمانی را برای اندیشیدن دربارة تخیلات و افکار مزاحم اختصاص دهید.

این کار حداقل دو فایده دارد:
الف. نظم و انضباط در تمام فعالیت‌ها حتی در افکارتان راه پیدا می‌کند که خود بسیار ارزشمند است.
ب. اگر افکار مزاحم در غیرزمان معین به سراغتان آمد و باعث حواس‌پرتی شما شد، می‌توانید به خود وعده دهید. زمان اندیشیدن در این باره فلان ساعت است و بدین وسیله از آن عامل مزاحم نجات یابید. تأکید می‌کنم برای هر کار و فعالیتی وقت معین گردد و در آن وقت به هیچ کار دیگر نپردازید.
2. اصول و قوانین لازم برای مطالعة سودمند را بشناسید و آن را به دقت رعایت کنید. شماری از این اصول عبارتند از: الف. با توجه به هدف خود از مطالعه و درس خواندن، احساس نیاز به مطالعه را در خود شعله‌ور سازید.
ب. هنگام مطالعه یا حضور در کلاس از افکار ناامید کننده، کسل کننده و غیرمنطقی پرهیز کنید و همواره امید و قدرت و توانایی را در ذهن خود حفظ کنید.
ج. همیشه هنگام مطالعه یا حضور در کلاس کاغذ و قلم داشته باشید و یادداشت‌برداری کنید یا خلاصة مطالب را بنویسید تا در فضای روانی درس و مطالعه قرار داشته باشید.
د. با پیش مطالعه وارد کلاس شوید و سوالات خود را مطرح کنید و هیچ موقع سوالی را در ذهن بدون جواب نگه ندارید.
هـ . در جای مناسب مطالعه کنید و در کلاس هم در منظر استاد باشید.
3. فعالیتهای متعدد را اگر در توان شما نیست حذف کنید و کارهای متفرقه انجام ندهید.
4. اگر مشکلات خانوادگی و عاطفی یا اقتصادی دارید، بدانید که هیچ زندگی خالی از اینها نیست و هر کسی مشکلی خاصّ خود را دارد.[2]
5.ازخواب خود کم نگذارید یک جوان نیاز7 الی8ساعت خواب درشبانه روز دارد

منبع برای مطالعه بیشتر
1. علی اکبر سیف، روانشناسی پرورشی، انتشارات آگاه، 1363.
2. حسن شعبانی، مهارتهای آموزش و پرورش، انتشارات سمت، 1371.
3. جی گالن و الکساندر سیلور، برنامه‌ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر، ترجمه غلامرضا صفری نژاد، آستان قدس رضوی، 1373.

پی نوشتها :

[1]. ر.ک: علی اکبر سیف، روشهای یادگیری و مطالعه، انتشارات دوران، 1376.
[2] . ر.ک: والاس جرالد مک لافلین، ناتوانی‌های یادگیری مفاهیم و ویژگی‌ها، ترجمه محمدتقی منشی طوسی، انتشارات آستان قدس رضوی، 1373؛ و علی اکبر سیف، ارزشهای یادگیری و مطالعه، انتشارات دوران، 1376.