چگونه مطالعه می‌کنید

چگونه مطالعه می‌کنید
برای دوستان خوب دانش‌آموز و دانشجویی که به دنبال کامیابی‌اند و برای رسیدن به مقصودشان در پی راه درست هستند، سه راه‌حل اساسی وجود دارد؛ درس خواندن و درس خواندن؛ البته راه چهارمی هم هست که عبارت است از درس‌خواندن. خیلی‌ها از مسأله بالا آگاهند؛ اما نمی‌دانند چگونه باید درس بخوانند تا بهتر بفهمند و بهتر حفظ کنند.
با به‌کار بستن روشی که برای مطالعه کتاب‌های درسی به شما معرفی می‌کنیم، اگر مثل ما پروفسور نشدید، دست‌کم سر امتحان از سرک کشیدن به برگه دیگران بی‌نیاز می‌شوید.

1. پیش‌خوانی
نخست به مرورکلی فصل معینی از کتاب بپردازید تا با موضوع‌های‌کلی بحث آشنا شوید. برای این منظور، ابتدا فهرست مطالب فصل را بخوانید؛ سپس با مرور مطالب آن به عنوان‌ها و بخش‌های اصلی و فرعی فصل توجه کنید و تصویرها و نمودارها را از نظر بگذرانید. پس از مرور مطالب، مهم‌ترین نکته در مرحله پیش‌خوانی مطالعه چکیده پایانی فصل و تأمل بر هر یک از نکته‌هایی است که در آن آمده است. در این مرحله ممکن است پرسش‌هایی به ذهنتان خطور کند که پس از خواندن متن کامل فصل، می‌توانید به آن‌ها پاسخ دهید. این مرحله، تصویری کلی از مطالب فصل و سازمان‌بندی آن را به شما ارایه می‌دهد.

2. پرسیدن
پیش از مطالعه مطالب هر بخش، نخست، عنوان اصلی و عنوان‌های فرعی آن را بخوانید. سپس هنگام خواندن مطالب، موضوع‌های مهم آن را به صورت یک یا چند پرسش در نظر بگیرید که باید به آن‌ها پاسخ دهید. از خود بپرسید: نویسنده در این بخش، چه مفاهیم مهمی را در نظر داشته است؟ طرح سؤال، ذهن شما را مشتاق پی‌گیری مطالعه و درک عمیق‌تر متن می‌کند.

3.خواندن
در این مرحله، مطالب هر بخش را برای آگاهی از معنای آن، با دقت بخوانید و ضمن خواندن، تلاش کنید به پرسش‌هایی که در مرحله پرسیدن مطرح شده بود، پاسخ دهید. درباره مطالبی که می‌خوانید، تأمل کنید و بکوشید بین آن مطالب و داده‌های پیشین خود ارتباط برقرار کنید. می‌توانید زیر واژه‌ها یا غبارت‌های کلیدی، خط بکشید. مقصود از خط کشیدن زیر مطالب، مشخص کردن واژه‌ها یا عبارتهای کلیدی برای مرور بعدی است؛ پس خط کشیدن زیادی زیر مطالب، کار درستی نیست. تا وقتی تمام مطالب یک بخش معین را نخوانده‌اید یا با همه مفاهیم کلیدی آشنا نشده و اهمیت نسبی آنها را ارزیابی نکرده‌اید، یادداشت برندارید.

4. به خود پس دادن
پس از پایان هر بخش، تلاش کنید مفاهیم اصلی را به‌خاطر آورید و داده‌ها را از حفظ با خود بگویید. مفاهیم را به زبان خود بازگو کنید و اطلاعات را- ترجیحاً- با صدای بلند( واگر تنها نیستید، زیرلب) تکرار کنید. مطالبی را که به یاد می آورید، با متن کتاب تطبیق دهید تا مطمئن شویدکه آن‌ها را کامل و درست حفظ کرده‌اید. به خود پس دادن مطلب، کمک می‌کند به کمبودهای اطلاعاتی خود پی‌ببرید و آن‌را در ذهن خود سازماندهی کنید. پس از آن که بخشی از فصل را به این شیوه مطالعه کردید، به بخش بعدی بپردازید و دوباره مراحل پرسیدن، خواندن و به خود پس دادن را تکرار کنید.

5. آزمون
پس از خواندن مطالب فصل، باید به آزمون و مرور مطالب بپردازید. با مراجعه به یادداشت‌هایتان ببینید چه مقدار از مفاهیم اصلی را به یاد دارید. تلاش کنید بفهمید چه پیوندی بین مطالب گوناگون وجود دارد و این مطالب چگونه در فصل، سازمان‌بندی شده‌اند. در مرحله آزمون، ممکن است مجبور شوید فصل را ورق بزنید تا درستی مفاهیم و مطالب کلیدی حفظ شده را وارسی کنید. در این مرحله باید چکیده فصل را بخوانید و ضمن آن، جزییات مربوط به هر یک از نکته‌های چکیده را در نظر آورید. مرحله آزمون را هرگز به شب امتحان موکول نکنید؛ نخستین مرور مطالب فصل باید بی‌درنگ، پس از خواندن آن انجام شود.

6. توکل
نقش دعا و توکل را هم در کامیابی از یاد نبرید؛ «راهرو گرصد هنر دارد توکل بایدش» می‌توانید از دعای مطالعه که در مفاتیح‌الجنان آمده، بهره بگیرید.

منبع: ماهنامه ی دیدار آشنا- ش 80 – اردیبهشت 86 – صص 19 – 18.